Jak badać użyteczność witryn internetowych?
Witryny internetowe pełnią określone funkcje poprzez funkcjonalności, które są mniej lub bardziej użyteczne. Ta sentencja oddaje różnice pomiędzy pojęciami: funkcja, funkcjonalność a użyteczność witryny internetowej.
Ocena heurystyczna
Użyteczność witryny można badać przy pomocy testów z użytkownikami (usability evaluation) oraz analizy eksperckiej (expert evaluation). W tej ostatniej pomocna może być ocena heurystyczna (heuristic evaluation)1 oraz tzw. lista kontrolna (usability checklist) — wykaz „dobrych praktyk” (heurystyk). Lista kontrolna zawiera pytania o newralgiczne atrybuty witryny i wymogi, które powinna spełniać. Ocena użyteczności witryny jest przeważnie wykonywana w formie audytu (usability audit).
Lista kontrolna Travisa
Audyt użyteczności można wykonać metodą analizy heurystycznej z wykorzystaniem listy kontrolnej udostępnionej przez D. Travisa 2, która jest również dostępna w języku polskim.
Lista kontrolna Travisa obejmuje 247 pytań z obszaru m.in. użyteczności strony głównej, nawigacji, układu, ergonomii, oprawy graficznej serwisu, formularzy, aktualności i jakości treści. Jednak pewne pytania z listy kontrolnej są względne, zbyt ogólne lub nieprecyzyjne. Przykładowo, co to oznacza, że strona jest zaprojektowana profesjonalnie? Pytanie pozostawiam bez odpowiedzi.
Witryny internetowe pełnią określone funkcje
Witryny internetowe pełnią wiele funkcji. Do podstawowych zaliczyć można informacyjną i kontaktową. Do bardziej zaawansowanych, związanych ze stopniem interaktywności witryny i liczbą udostępnianych funkcjonalności, zaliczyć można rezerwacyjną lub płatniczą3. Funkcjonalność witryny jest miarą ilościową, wyrażoną liczbą i rodzajem konkretnych czynności, które można wykonać przy pomocy narzędzi udostępnionych na witrynie. Użyteczność jest miarą jakościową, postrzeganą jako wartość użytkowa witryny (web usability). Opisuje komfort, wygodę korzystania z witryny i narzędzi, które udostępnia. To z kolei przekłada się na konwersję celu4.
Funkcja marketingowa
Funkcja witryny internetowej stanowi poniekąd wypadkową jej funkcjonalności. Przypisanie witrynie określonej funkcji odbywa się najczęściej poprzez analizę funkcjonalności, które udostępnia. Witryna, która umożliwia rezerwację usługi lub pośredniczy w płatności elektronicznej będzie pełniła funkcję rezerwacyjną i płatniczą. Witryny, która nie udostępniają takich funkcjonalności pełnią przeważnie funkcje: informacyjną, marketingową i kontaktową.
Literatura
1Nielsen, J. (1995). 10 Usability Heuristics for User Interface Design.
2Travis, D. (2014). 247 web usability guidelines.
3Król, K. (2015). Funkcjonalność oraz funkcje witryn internetowych gospodarstw agroturystycznych. Ekonomia i Zarządzanie, 7(1), 343-355.
4Król, K. (2017). Konwersja celu w internetowej sprzedaży produktów turystyki wiejskiej. Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych — Problems of Small Agricultural Holdings, 2, 33-40.