Cmentarzysko linków: pomnik kruchości Internetu

The Million Dollar Homepage — „strona domowa” o wartości miliona dolarów? The Million Dollar Homepage (© 2005 Alex Tew) — to niepowtarzalna inicjatywa, która przeszła do historii Internetu.
Alex Tew w 2005 roku wystawił na sprzedaż milion kwadracików (pikseli), które na dobrą sprawę złożyły się na potężną, interaktywną tablicę (ryc. 1). Interaktywną ponieważ każdy z pikseli mógł być linkiem, który odsyłał do konkretnej witryny internetowej. Co ma to wspólnego ze zjawiskiem link rot?
Słowa kluczowe: link rot, monument to the fragility of the Internet, atrophy of links

Rycina 1. The Million Dollar Homepage (zrzut ekranu)
Źródło: The Million Dollar Homepage

Pomnik kruchości Internetu

Otóż przestrzeń „cyfrowego płótna” stała się swoistym cmentarzyskiem linków. Od 2005 roku wiele z witryn, do których odsyłały grafiki (wykupione fragmenty tablicy) przestało istnieć. Wiele hiperłączy na płótnie przenosi użytkowników do witryn innych niż kiedyś, a ponad 20% z nich jest po prostu martwych (ryc. 2). Dzisiaj to cyfrowe płótno z 2005 roku jest „rozkładającym się cyfrowym artefaktem” (Decaying Digital Artifact). Spośród 2 816 odsyłaczy osadzonych na płótnie (w sumie 999400 pikseli) — w lipcu 2017 roku — 547 było całkowicie niedostępnych. Kolejne 489 stanowiło przekierowanie do innej witryny (domeny) lub do portalu odsprzedaży domen. Znaczna część pozostałym linków prowadzi do witryn, które są na sprzedaż lub są pozbawione treści [zob. Bowers 2017].

Rycina 2. The Million Dollar Homepage — prezentacja zjawiska link rot**
Źródło: Bowers [2017]

**Wizualizacja zgnilizny linków na cyfrowym płótnie „Million Dollar”. Bloki pikseli odsyłające do całkowicie pustych stron lub generujące błąd 404 zostały oznaczone odcieniem czerwieni. Bloki o odcieniu fioletowym oraz zielonym reprezentują linki do witryn, które istnieją, jednak są to przekierowania do innych domen, często na sprzedaż lub witryn o ograniczonej zawartości.

W tym miejscu warto nadmienić, że przestrzeń interaktywnej tablicy była udostępniana w 100-pikselowych blokach, z których każdy miał wymiar 10×10 pikseli. Grafika była zatem podzielona na 10 000 bloków. Powodem takiego podziału było to, że powierzchnia mniejsza niż 10×10 pikseli byłoby zbyt mała żeby zaprezentować cokolwiek znaczącego. Zatem aby wykupić przestrzeń interaktywnego płótna potrzebny był wydatek 100$ — 1$ za piksel. Opłata uprawniała do prezentacji obrazu powiązanego linkiem ze wskazaną stroną internetową. Witryna i cyfrowe płótno miały być z założenia dostępne przez co najmniej 5 lat (od dnia uruchomienia), zatem przynajmniej do 26 sierpnia 2010 r., przy czym witryna jest dostępna do dnia dzisiejszego.

To fenomenalne, że projekt z rodzaju „crowdfunding” zrealizowany przez studenta w 2005 roku, kilkanaście lat później pokazuje natężenie zjawiska link rot. Projekt The Million Dollar Homepage stał się wyzwaniem dla archiwistów. Pokazał bowiem, że proces archiwizacji obiektu cyfrowego nie kończy się archiwizacją samego obiektu. Obiekt ten może być bowiem powiązany z wieloma innymi obiektami, które w tym przypadku, były integralną częścią cyfrowego płótna. Mimo to płótno pozostaje w większości nienaruszonym zapisem wzorów estetycznych i komercyjnych charakterystycznych w 2005 roku w Internecie. Cyfrowe płótno jest ono wypełnione pikselowymi reprezentacjami niezgrabnych czcionek, reklamami przypominającymi „szkicowane witryny” hazardu internetowego i innymi.

Fenomen The Million Dollar Homepage

Wśród kupujących piksele (przestrzeń reklamową, „kawałek historii Internetu”) znaleźli się mali przedsiębiorcy z całego świata, którzy wykupywali przestrzeń cyfrowego płótna o różnej wielkości, różnorakie podmioty, w tym udostępniające internetowe gry hazardowe, ale także np. The Times. O pomyśle zrobiło się głośno, gdy napisały o nim poczytne periodyki m.in. The Daily Telegraph, The Guardian oraz The Sun.

Zakup piksela za jednego dolara okazał się w rzeczywistości zakupem „własny kawałka historii Internetu”. Projekt pokazał ogromną siłę Internetu do łączenia ludzi i generowania wartości.

Pierwsze relacje o akcji „kup piksel za dolara” pojawiły się w polskich mediach internetowych w październiku 2005 roku. Pierwsze piksele zostały sprzedane w sierpniu 2005 roku. Oczywiście obecnie duża liczba linków do tych relacji już nie działa, lecz zostały (dla potomnych) zarchiwizowane i są dostępne. Z relacji tych możemy się dowiedzieć, że Alex Tew był w 2005 roku 21 letnim studentem, który swoim nietypowym pomysłem przeszedł do historii. Pomysł natychmiast znalazł naśladowców (np. 1dollar1pixel.com, The Million Penny Homepage, Twenty Thousand Dollar Homepage czy The Million Quarter Homepage). Naśladowcy, to jednak tylko naśladowcy (ryc. 3). Żaden z nich nie osiągnął nawet ułamka popularności co pierwowzór (oryginał!). Po wielu naśladowcach nie pozostał ślad nawet w archiwach Internetu. Są cyfrowym pyłem. Ponadto swego czasu dostępny był także poster (The Million Dollar Homepage Poster) — wydruk uwieczniający grafikę wypełnioną tysiącami różnorakich obiektów.

Rycina 3. Jeden z serwisów „naśladowców” (zrzut ekranu)
Źródło: www.tenthousanddollarhomepage.com

Link rot

Analiza, którą wykonał Yanofsky w 2014 roku pokazała, że 22% wszystkich linków z interaktywnej tablicy The Million Dollar Homepage prowadziła donikąd. W rzeczywistości jednak skala zjawiska link rot jest w tym przypadku jeszcze większa bowiem Yanofsky [2014] nie uwzględnił w swojej analizie zjawiska content drift. Ponadto wiele adresów internetowych ze strony The Million Dollar Homepage pełni obecnie rolę „przekierowania” do innych witryn.

Yanofsky postawił tezę, że proces rozpadu linków na stronie The Million Dollar Homepage ustabilizował się, przez co rozpad linków będzie w nadchodzących latach mniejszy. Podstawą tej tezy stało się założenie, że witryny, które istnieją w Internecie nieprzerwanie od wielu lat stwarzają mniejsze zagrożenie, że przestaną działać w przyszłości. Czy jest to słuszne założenie? Praktyka pokazała, że każda witryna może zniknąć z zasobów Internetu w każdym momencie. Oczywiście nie jest to równoznaczne z jej zniknięciem z cyfrowych archiwów. Badania pokazały jednak, że linki do wybranych zasobów są stabilniejsze, trwalsze od innych [zob. Koehler 2004].

Ciekawostka: milliondollarhomepage.com to strona internetowa, która była wyjątkowo często archiwizowana w cyfrowym archiwum Internetu (ryc. 4). To dobitnie pokazuje, że po nagłośnieniu projektu, zadbano o to, aby tempo w jaki wyprzedawana była „przestrzeń reklamowa” zostało zapisane dla przyszłych pokoleń. To rzadko spotykane, aby kopia witryny internetowej była sporządzana codziennie, i to kilkadziesiąt razy (np. 24 snapshots, November 24, 2005). 16 października 2005 roku sprzedanych było już 395 100 pikseli z miliona dostępnych.

Obecnie (stan na 12 stycznia 2019 r.) strona internetowa The Million Dollar Homepage nie jest dostępna w całości. Strona główna witryny wraz z płótnem są dostępne, lecz poszczególne strony witryny już nie są. Nie stanowi to jednak przeszkody żeby zapoznać się z treścią, która była na nich dostępna. Są one zapisane w cyfrowym archiwum (Internet Archive: Wayback Machine) [zob. Król 2017].

Rycina 4. Okna dialogowe aplikacji Internet Archive: Wayback Machine
Źródło: Internet Archive: Wayback Machine

Źródła

Bowers, J. (2017). A Million Squandered: The „Million Dollar Homepage” as a Decaying Digital Artifact. Library Innovation Lab. Retrieved from: https://goo.gl/rppeQV
Koehler, W. (2004). A longitudinal study of Web pages continued: a consideration of document persistence. Information Research, 9(2). Retrieved from: www.informationr.net/ir/9-2/paper174.html
Król, K. (2017). Z archiwów internetu. Zmiany w sposobie prezentacji oferty agroturystycznej. Marketing i Rynek, 11, 19-27. [pobierz]
Yanofsky, D. (2014). The Million Dollar Homepage still exists, but 22% of it has rotted away. Quartz. Retrieved from:
https://goo.gl/rycFbh