Responsywność: myśl o użytkowniku, a nie o przeglądarce
Komfort przeglądania witryny zależy w dużej mierze od techniki jej wykonania. Dotyczy to także, lub w szczególności, witryn jednostek administracji publicznej. Prezentujemy zalecenia, które mogą być pomocne przy publikowaniu treści, modernizacji witryny zgodnie z obowiązującymi standardami lub przy wymianie dotychczasowej witryny na nową.
Na podstawie:
Król, K., Zdonek, D. (2021). Local government website usability on mobile devices: test results and recommendations. Digital Policy, Regulation and Governance. DOI: https://doi.org/10.1108/DPRG-05-2020-0065
W ostatniej dekadzie wzrosła liczba spraw urzędowych, które można załatwić za pośrednictwem Internetu. W wielu przypadkach świadczenie usług drogą elektroniczną stało się wręcz koniecznością. Jednocześnie umocniła się rola gospodarcza technologii mobilnych oraz wzrosło ich znaczenie społeczne. Urządzenia mobilne są coraz częściej wykorzystywane i znajdują coraz to nowe zastosowania. Nie dziwi zatem fakt, że ich użytkownicy oczekują, że również e-usługi oraz informacje urzędowe będą dostępne za ich pośrednictwem.
Wynikiem pracy są zalecenia dla władz samorządowych, które mogą być pomocne przy zarządzaniu treścią, modernizacji witryny lub przy wymianie dotychczasowej witryny na nową.
Komfort przeglądania witryn zależy w dużej mierze od techniki ich wykonania, a także sposobu publikowania treści. Witryny responsywne są znacznie łatwiejsze w przeglądaniu na urządzeniach mobilnych, niż witryny „statyczne”. Badania przeprowadzono w zbiorze 400 witryn internetowych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce (JST). Witryny poddano badaniom ilościowym i jakościowym z wykorzystaniem wybranych technik i narzędzi komputerowych. Badania pozwoliły zidentyfikować niedogodności (trudności), które występowały najczęściej na badanych stronach (ryc. 1).
Rycina 1. Przykłady wyświetlania witryn JST na urządzeniu przenośnym; od lewej: a) witryna responsywna; b) i c) witryny niedostosowane do urządzeń przenośnych. Źródło: Opracowanie własne przy pomocy TwG.
Od autorów: — „Sytuacja epidemiologiczna sprawiła, że na znaczeniu zyskały nie tylko serwisy internetowe typu e-commerce, ale także administracji publicznej. Świadczenie usług drogą elektroniczną stało się w wielu przypadkach koniecznością. Paradoksalnie trudna sytuacja na świecie może wpłynąć na rozwój e-administracji. Pewne rozwiązania informatyczne i związane z nimi procedury powstały właśnie teraz i być może sprawdzą się do tego stopnia, że znajdą zastosowanie w tzw. »lepszej przyszłości«. Wiele czynności urzędowych przeniesiono do sieci. Petenci wypełniają elektroniczne formularze, przesyłają zeskanowane pliki, poszukują informacji na stronach internetowych. Tymczasem może to być znacznie utrudnione, gdy strona internetowa nie jest dostosowana do urządzeń mobilnych. Ma to duże znaczenie bowiem rośnie liczba użytkowników, którzy przeglądają zasoby Internetu za pośrednictwem smartfonów lub tabletów. Dlatego też zweryfikowaliśmy dostosowanie witryn internetowych gmin w Polsce do urządzeń mobilnych i na podstawie badań przygotowaliśmy najważniejsze zalecenia dla władz samorządowych. Nasze zalecenia mogą być pomocne przy publikowaniu treści, modernizacji witryny zgodnie z obowiązującymi standardami lub przy wymianie dotychczasowej witryny na nową. Wielce prawdopodobne, że rola witryn internetowych w świadczeniu usług publicznych i wspomaganiu pracy administracji jeszcze nigdy dotychczas nie była tak duża jak obecnie. Dlatego nasze badania są ważne i aktualne. Ponadto artykuł jest swoistym »kompendium wiedzy« o responsywności.”
Sprawdzenie czy witryna jest responsywna jest niewystarczające. Wskazane jest przetestowanie w jaki sposób responsywność jest realizowana z uwzględnieniem prawdziwych urządzeń, a nie tylko aplikacji testujących. Wciąż istnieje potrzeba badania rodzaju, użyteczności i responsywności formularzy internetowych (urzędowych) oraz wydajności witryn mobilnych. Istotnym aspektem badań nad e-government jest także stopień i forma wykorzystania mediów społecznościowych oraz aplikacji mobilnych przez jednostki samorządów terytorialnych w obszarze partycypacji społecznej.
Z badań wypływają następujące zalecenia:
1. Wskazane jest unikanie komunikatów prezentowanych w oknach typu „pop-up”. Istnieje wiele alternatywnych form podkreślenia, że dana informacja jest istotna. Natomiast jeśli informacja „musi być” zaprezentowana w oknie typu „pop-up” to jej rozmiar powinien dostosowywać się do wyświetlaczy urządzeń mobilnych, a przycisk wyłączający okno powinien być duży i wyrazisty. Na rycinie 2 przedstawiono sposób, w jaki można prezentować komunikaty na witrynie mobilnej – rycina 2a przedstawia witrynę, na której komunikat został umieszczony u góry strony, w czarnej ramce; przycisk wyłączający komunikat jest wyrazisty. Całość ma duży kontrast. Duży kontrast zastosowano także w przykładach zaprezentowanych na rycinach 2b i 2c, chociaż przycisk wyłączający ‘(x)’ mógłby być w obydwóch przypadkach znacznie większy. Warto zwrócić uwagę, że na witrynie przedstawionej na rycinie 2b treść została podzielona w bloki tematyczne, reprezentowane przez duże ikony.
Rycina 2. Przykłady dobrych praktyk na stronach internetowych JST; od lewej: a) https://www.dynow.pl/; b) https://gminaleszno.pl/; c) http://www.gminagrunwald.pl. Źródło: opracowanie własne z wykorzystaniem TwG.
2. Komfort przeglądania witryny nie jest dany „raz na zawsze”. Witryna powinna być regularnie monitorowana pod kątem użyteczności na urządzeniach mobilnych. Testy mogą mieć charakter nieformalny, ale powinny być wykonywane przez użytkowników na urządzeniach mobilnych. Większość narzędzi testujących responsywność jedynie „pokazuje witrynę” w zmniejszonym oknie (np. iframe). Poniekąd jest to działanie mechaniczne, a testy są pewnego rodzaju „testami wyglądu”. Mniej jest narzędzi, które precyzyjnie wskażą błędy użyteczności. Takie błędy może wskazać jedynie użytkownik.
3. Strony internetowe jednostek samorządu terytorialnego powinny w założeniach oferować informacje i rozwiązania przydatne dla różnych grup odbiorców, tj. mieszkańców, turystów i przedsiębiorców (inwestorów). Treści powinny być zatem podzielone według grupy docelowej.
4. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego najlepszym rozwiązaniem mogą okazać się witryny mobilne lub witryny wykonane zgodnie z koncepcją accelerated mobile pages (AMP). Witryn mobilna powinna być wydajna i prezentować najistotniejsze treści (przeznaczone dla wersji mobilnej). Zapewnia to lepszą kontrolę nad publikowaną treścią oraz szybsze wczytanie witryny w oknie przeglądarki internetowej.
Więcej w artykule:
Król, K., Zdonek, D. (2021). Local government website usability on mobile devices: test results and recommendations. Digital Policy, Regulation and Governance. DOI: https://doi.org/10.1108/DPRG-05-2020-0065